Ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες το 1942 από Ρωσοεβραίους  γονείς και έδωσε εκεί το πρώτο του κονσέρτο σαν παιδί θαύμα πιανίστας σε ηλικία 7 χρόνων ενώ στα δέκα χρόνια του πήγε με τους γονείς του να ζήσει στο Ισραήλ. Πρώτα καθιερώθηκε στη διεθνή μουσική σκηνή σαν ένας από τους μεγάλους πιανίστες της εποχής μας και στη συνέχεια αποφάσισε να ασχοληθεί και με τη διεύθυνση ορχήστρας. Σήμερα ζει στο Βερολίνο και είναι ήδη ισόβιος Διευθυντής της Ορχήστρας της Κρατικής Όπερας του Βερολίνου. Θεωρείται από τους σημαντικότερους διευθυντές ορχήστρας και πιανίστες της εποχής μας, έχει δώσει αμέτρητες συναυλίες, έχει παρουσιάσει σπουδαίες ηχογραφήσεις, έχει κερδίσει δεκάδες βραβεία, τίτλους και τιμητικές διακρίσεις.

Υπέρμαχος του διαλόγου μεταξύ Ισραηλινών και Αράβων, φιλειρηνιστής και συχνά επικριτικός για την πολιτική της Κυβέρνησης του Ισραήλ αλλά και της Χεζμπολά, ίδρυσε το 1999 με τον Παλαιστίνιο – Αμερικάνο διανοούμενο Έντουαρντ Σαϊντ την Ορχήστρα του Δυτικοανατολικού Διβανίου, που αποτελείται από νέους μουσικούς από το Ισραήλ και τις Αραβικές χώρες. Το 2005 έδωσαν την ιστορική συναυλία στη Ραμάλα κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας και πολλές αντιδράσεις, θετικές και αρνητικές, από Ισραηλινούς και Άραβες. Η συναυλία αυτή που ηχογραφήθηκε τότε ζωντανά αποτελεί ίσως την σπουδαιότερη σύγχρονη ερμηνεία της 5ης συμφωνίας του Μπετόβεν σε CD.

Υπήρξε ακόμα ο πρώτος αρχιμουσικός από την ίδρυση του Ισραήλ που τόλμησε να παίξει Βάγκνερ στο Ισραήλ το 2001, προκαλώντας και πάλι μεμονωμένες αντιδράσεις στους συντηρητικούς κύκλους, αλλά και ενθουσιασμό στους προοδευτικούς.

Με αυτό το πλούσιο βιογραφικό και την ευρύτερη παιδεία του με ενδιαφέρον διαβάσαμε το τελευταίο του βιβλίο ‘‘Η Μουσική κινεί τον Χρόνο’’.

Θα προτιμούσαμε ως ακριβέστερη την απόδοση του τίτλου από την Αγγλική και Ιταλική έκδοση στα Ελληνικά ως ‘‘Η Μουσική διεγείρει τον Χρόνο’’, πολύ περισσότερο αφού φαίνεται πως για τον τίτλο του βιβλίου ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ εμπνεύστηκε από το αριστούργημα του Thomas Mann ‘‘Το Μαγικό Βουνό’’ και από το κλασσικό απόσπασμα του βιβλίου ‘‘Η Μουσική διεγείρει τον χρόνο, μας διεγείρει για την πιο εξευγενισμένη απόλαυση του χρόνου, διεγείρει… και γι αυτό είναι ηθική’’ (το Μαγικό Βουνό σε μετάφραση από τα Γερμανικά του Άρη Δικταίου, Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος και Δίφρος).

‘‘Αυτό το βιβλίο δεν είναι ούτε για μουσικούς, ούτε για μη μουσικούς είναι μάλλον ένα βιβλίο για όσους έχουν την περιέργεια να ανακαλύψουν τις αναλογίες ανάμεσα στη μουσική και τη ζωή…’’ μας λέει ο ίδιος στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του.

Ο Μπάρενμποϊμ καταφέρνει να συνδυάσει αβίαστα και ευκολονόητα την φιλοσοφική, πολιτική και μουσική παιδεία του, καθώς και τις ανθρωπιστικές και φιλειρηνικές απόψεις του σε ένα πολύτιμο βιβλίο για κάθε σκεπτόμενο, με μουσικά ερεθίσματα αναγνώστη.

Με γνώμονα την Ηθική του Σπινόζα, αλλά και αναφορές στους Αριστοτέλη, Πλάτωνα, Αρχίλοχο, Φρόυντ, Γκαίτε, τις ιδέες της Γαλλικής επανάστασης αλλά και της Αθηναϊκής δημοκρατίας συνδέει απόψεις των μεγάλων μορφών της ανθρωπότητας με την ίδια την μουσική δείχνει τις αναλογίες τους, επισημαίνει τα αυτονόητα και μη, που όμως μας διαφεύγουν και κεντρίζει διαρκώς την περιέργειά μας για να ακούσουμε την μουσική με νέο πρίσμα.

‘‘Για να κατανοήσει κάποιος την μουσική αφήγηση, πρέπει εκτός από το να την ακούει και να την ακροάται. Η ακρόαση, επομένως, είναι ακοή μαζί με σκέψη, όπως ακριβώς το συναίσθημα είναι συγκίνηση μαζί με σκέψη’’.

Ο Μπάρενμποϊμ κάνει εκτενή αναφορά στην προσπάθεια συμφιλίωσης και τον ζητούμενο διάλογο ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Άραβες, αυτοσαρκάζεται με Εβραϊκό ανέκδοτο και μέμφεται την μουσική υπόκρουση των Αμερικανικών κυρίως τηλεοπτικών διαφημίσεων και την άγνοια των τηλεοπτικών παραγωγών για την κλασική μουσική.

Ένα βιβλίο που δείχνει ότι η μουσική είναι αλληλένδετη με την ελεύθερη σκέψη και την ίδια την ζωή, από έναν από τους μεγαλύτερους μουσικούς της εποχής μας και κυρίως από ένα ελεύθερο και σκεπτόμενο άνθρωπο που διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον.

Kώστας Nτέγκας  26/10/2009